EN | TR
Your Website
Bartın Üniversitesi
Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü
image/svg+xml
image/svg+xml

Yaşamımızı Destekleyen En Önemli Faktör: Uyku



 Uyku, hayatımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Ömrümüzün ortalama ¼'ini uyuyarak geçiriyoruz ve şu ana kadar uyumadığı kesin olarak tespit edilmiş tek bir hayvan türü bile bulunmuyor. Beyin gibi merkezi bir veri işlemcisine sahip bütün hayvanlar bir şekilde uyku döngüsüne giriyor. Kimi gözle görülür bir şekilde uyurken, kimileri şuursuz dinlenme evrelerinden geçiyor.

İnsanlar Günlük Kaç Saat Uyumalı?

 Her ne kadar uyku hayati bir ihtiyaç olsa da insanlar en çok uyuyan türlerden biri değildir. Örneğin, kahverengi yarasalar günün 20 saatini, pitonlar 18 saatini, kaplanlar 16 saatini uykuda geçirirken insanlar ortalama 8 saat uyur. Ancak yaşa göre bu süre değişir: bebekler 16 saat, yaşlılar ise 5,5 saat uyuyabilir. Züerafalar sadece 2 saat, atlar ve eşekler ise 3 saat uyur.

Uyku sadece dinlenmekten ibaret değildir. Vücudun kendini onardığı, beyin fonksiyonlarının geliştiği ve hayati işlevlerin yerine getirildiği bir süreçtir.


Uykunun İnsan Vücuduna Etkileri

 Biyolojik olarak uyku hakkında hâlâ keşfedilmesi gereken çok şey var. Uyku sırasında beyin, tıpkı bir "pit stop" gibi kendini onarır ve gün içinde biriken atıkları temizler. Beyinde yeni bağlantılar oluşurken gereksiz olanlar ortadan kalkar. Bu da hafıza, öğrenme, problem çözme ve konsantrasyon gibi becerilerin gelişmesini sağlar. Ayrıca, uyku süresince kas onarımı, protein sentezi, hormon salınımı ve bağışıklık sistemi güçlenir. Yani uyku, fiziksel ve zihinsel sağlığımız için olmazsa olmazdır.

Uykusuzluk ve Zihinsel Performans

 Uyku eksikliği zihinsel performansı ciddi anlamda düşürür. Günlük 4 saat ve altında uyuyanlar basit görevleri bile yerine getirmekte zorlanır. 6 saat ve altında uyuyanlar ise haftalar içinde zihinsel yetilerini kaybetmeye başlar. Uzun süreli uyku eksikliği beyne kalıcı zararlar verebilir ve depresyon gibi sorunlara yol açabilir.


Ayrıca, yeterli uyku almadığınızda obezite, metabolik sendrom, tip 2 diyabet, hipertansiyon ve kalp rahatsızlıkları riskiniz artar.


REM ve NREM Uyku Evreleri

Uyku, NREM ve REM olmak üzere iki temel evreye ayrılır:

  • NREM Evresi: Uykuya dalma aşamasıdır. Bu evrede göz hareketleri yavaşlar, nabız ve nefes alışverişler düşer.
  • REM Evresi: Göz hareketlerinin hızlandığı ve beynin yoğun bir şekilde çalıştığı evredir. Bu dönemde rüyalar daha yoğun bir şekilde görülür. Aynı zamanda vücut felç benzeri bir duruma girer, böylece rüyada hareket etmeyiz.


Uyurgezerlik, huzursuz bacak sendromu gibi rahatsızlıklar genellikle NREM evresinde görülürken, REM evresi "paradoksal uyku" olarak da bilinir çünkü beyin aktivitesi uyanıklık seviyesine çok yakındır.

Az Uyuyarak Bilinç Seviyemizi Düşürüyoruz

 Psikiyatrist Thomas Wehr'in deneylerine göre, yapay ışıklardan uzak kaldığımızda uyku döngüsü iki evreye ayrılıyor: birinci uykunun ardından 1-2 saatlik uyanıklık ve daha sonra ikinci uyku evresi.

Bazı kaynaklar, Tesla, Napolyon ve Leonardo Da Vinci gibi dâhilerin "polifazik uyku" sayesinde az uyuyarak başarılı olduklarını ileri sürse de, bu iddialar kesin değil. Aksine, uyku eksikliği uzun vadede zihinsel ve fiziksel performansı düşürür.



Son Söz

Uyku, beynin ve vücudun kendini onardığı, bilgileri işleyip depoladığı kritik bir süreçtir. Yeterli uyumamak hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınızı ciddi anlamda etkileyebilir. Eğer zihinsel performansınızı ve genel sağlığınızı korumak istiyorsanız, uykuya gereken özeni göstermelisiniz.


Unutmayın, uyku bir lüks değil, bir ihtiyaçtır!

Yazar: Liva Nur Bostancı (Ormancılık 2. Sınıf Öğrencisi)